Dernekler Nasıl Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsüne Sahip Olabilir?

Kamu yararına çalışan dernek statüsü, derneklerin belirli şartları sağlaması halinde devlet tarafından verilen bir ayrıcalıktır. Bu statüye sahip olan dernekler, vergi muafiyeti, bağış toplama kolaylığı, kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapma imkanı gibi pek çok avantajdan yararlanabilirler. Ancak bu statüyü almak için derneklerin hangi kriterleri karşılaması gerektiğini bilmek önemlidir.

Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsünün Şartları Nelerdir?

Kamu yararına çalışan dernek statüsünü almak isteyen derneklerin, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nda belirtilen genel şartların yanı sıra, Kamu Yararına Çalışan Dernekler Hakkında Yönetmelik’te yer alan özel şartları da yerine getirmesi gerekir. Bu özel şartlar şunlardır:

– Derneğin kuruluş amacı ve faaliyet alanı, kamu yararı ilkesine uygun olmalıdır. Kamu yararı ilkesi, toplumun genel çıkarlarını gözetmek, insan hak ve özgürlüklerini korumak ve geliştirmek, sosyal adaleti sağlamak, eğitim, sağlık, kültür, çevre gibi alanlarda hizmet vermek olarak tanımlanabilir.
– Derneğin tüzüğü, kamu yararı ilkesine uygun hükümler içermeli ve derneğin faaliyetleriyle ilgili olarak şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim anlayışını benimsemelidir.
– Derneğin kurucuları ve yöneticileri, Türk vatandaşı olmalı ve kamu haklarından mahrum bulunmamalıdır. Ayrıca derneğin kurucularının en az üçte ikisi ve yöneticilerinin tamamı kamu yararı ilkesine uygun faaliyet gösteren başka bir dernekte kurucu veya yönetici olmalıdır.
– Derneğin en az üç yıl süreyle faaliyette bulunmuş olması ve bu süre içinde kamu yararı ilkesine uygun olarak gerçekleştirdiği faaliyetleri belgelendirmesi gerekmektedir.
– Derneğin gelir-gider dengesini sağlayacak mali kaynaklara sahip olması ve bu kaynakların kaynağı, miktarı ve kullanım şekli hakkında detaylı bilgi vermesi gerekmektedir.

Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsü Nasıl Alınır?

Kamu yararına çalışan dernek statüsünü almak isteyen derneklerin, yukarıda belirtilen şartları sağladıklarını kanıtlayan belgelerle birlikte İçişleri Bakanlığı’na başvurmaları gerekmektedir. Başvuru sonrasında Bakanlık tarafından bir değerlendirme komisyonu kurulur ve bu komisyon derneğin faaliyetlerini yerinde inceleyerek bir rapor hazırlar. Rapor sonucunda komisyonun olumlu görüş bildirmesi halinde Bakanlık tarafından derneğe kamu yararına çalışan dernek statüsü verilir. Bu statünün süresiz olduğu ancak Bakanlık tarafından her zaman denetlenebileceği unutulmamalıdır.

Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsünün Avantajları Nelerdir?

Kamu yararına çalışan dernek statüsüne sahip olan dernekler, pek çok avantajdan yararlanabilirler. Bunlardan bazıları şunlardır:

– Dernekler, gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi, harçlar, damga vergisi gibi vergilerden muaf tutulurlar. Ayrıca derneğe yapılan bağışlar da vergiden düşülebilir.
– Dernekler, bağış toplama izni almak için valiliklere başvurmak zorunda kalmazlar. Derneklerin bağış toplama faaliyetleri Bakanlık tarafından denetlenir.
– Dernekler, kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapabilir, kamu hizmeti niteliğindeki projelerde yer alabilir ve bu projeler için kamu kaynaklarından destek alabilirler.
– Dernekler, yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan hibe alabilir, yurt dışındaki benzer kuruluşlarla ilişki kurabilir ve uluslararası faaliyetlere katılabilirler.

Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsünün Sorumlulukları Nelerdir?

Kamu yararına çalışan dernek statüsüne sahip olan dernekler, bu statünün avantajlarından yararlanırken aynı zamanda bazı sorumlulukları da yerine getirmek zorundadırlar. Bunlardan bazıları şunlardır:

– Dernekler, faaliyetleriyle ilgili olarak düzenli olarak rapor vermek ve denetime açık olmak zorundadırlar. Bakanlık tarafından istenildiğinde derneğin tüzüğü, yönetim kurulu kararları, gelir-gider tabloları, bağış kayıtları, proje raporları gibi belgeleri sunmak zorundadırlar.
– Dernekler, kamu yararı ilkesine uygun olarak faaliyet göstermeye devam etmek zorundadırlar. Derneğin amacı veya faaliyet alanı değişirse veya kamu yararı ilkesine aykırı bir durum tespit edilirse Bakanlık tarafından statü iptal edilebilir.
– Dernekler, kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yaparken veya kamu kaynaklarından destek alırken bu kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak zorundadırlar. Aksi takdirde hukuki ve mali sorumluluk doğabilir.

Kamu yararına çalışan dernek statüsü, derneklerin topluma faydalı hizmetler sunmasını teşvik eden ve destekleyen bir ayrıcalıktır. Ancak bu ayrıcalığı elde etmek ve sürdürmek için derneklerin belirli şartları sağlaması ve sorumluluklarını yerine getirmesi gerekmektedir. Bu sayede hem dernekler hem de toplum için kazan-kazan durumu oluşabilir.