Israrlı Takip Suçu

Türk Ceza Kanunu’nun 125/A maddesi olarak 12 Mayıs 2022 tarihinde yürürlüğe girmiş ve artık ısrarlı takip fiili suç olarak düzenlenmiştir. İlgili düzenleme, insanların huzur ve sükununu bozma suçunun tamamlayıcısı gibi görünse de bu amaçtan uzak işlendiğinde başlı başına ceza gerektiren bir suç türüdür. Israrlı takip fiili İngilizce’de “stalking” kelimesi ile karşılanmakta olup Avrupa’daki suç türünün bu isimle ülkemizdeki karşılığıdır. Özellikle sosyal medya kullanıcıları tarafından aşina olunan bu ifade, kişinin rızası olmadan sürekli olarak gözetlenmesi anlamına gelirken, yukarıda da belirttiğimiz gibi kadına yönelik şiddeti önlemek amacıyla yapılmış bir düzenleme olduğunu belirtmekte fayda vardır.

Takip suçunda ısrar; Kanun maddesindeki hareketlerin tekrarı demektir. Birden fazla yapılması gereken fiillerin tekrarı halinde, kanunda kategorik bir yaklaşımla “süreklilik” şartı önceden belirlenmemiştir. Israr şartının gerçekleşmesi için maddedeki işlemlerin en az iki kez yapılmış olması gerekir. Ancak çifte eylem bazı durumlarda takip suçunu oluşturmayabilir. Örneğin Yargıtay, failin aynı gün içinde mağdura bir kez mesaj atıp, mağduru bir kez aramasını, halkın huzur ve sükununu bozma suçunda “ısrar” şartı için yeterli görmemiştir ( Yargıtay 18. CD 2019/12883).

Israrlı Takip Suçu: Unsurları

Israrla takip suçu, yukarıda da belirttiğimiz üzere “hürriyete karşı suçlar” başlığı altında düzenlenmiş olmakla birlikte, korunan hukuki menfaat bakımından; yaşam, maddi ve manevi varlığın dokunulmazlığı, kişi hürriyeti ve güvenliği, özel hayatın gizliliği gibi anayasal haklar korunur. Bu husus, suçun unsurlarının tespitinden ziyade maddenin maksatlı yorumundan çıkarılacak sonuç ve her bir somut olay açısından fiilin korunan hukuki menfaate yönelik olup olmadığının tespitinde yol gösterici olacaktır. Suçun maddi ve manevi unsurları açısından madde metninde yer alan düzenlemeyi incelemek gerekmektedir. Söz konusu düzenlemeye göre, ısrarlı takip suçu; takip şikayete bağlı, isteğe bağlı ve bağımlı bir suç türüdür. Suçun oluşması için maddi unsuru bakımından iki seçmeli fiilden birinin işlenmesi yeterli olup, iki fiilin aynı anda yapılması iki suç değil, tek bir tamamlanmış suçun oluşmasına neden olacaktır.

Israrla takip belli bir devamlılığı gerektirdiğinden, bir defalık fiil ısrarla takip suçunu oluşturmayacaktır. Örneğin, eski sevgilisinin yanında konuşmak isteyen bir kişi, reddedilmesine rağmen “Biraz konuşalım, gideyim” deyip, bu talebi reddedilince olay yerinden ayrılır, suç işlemez. takip etmekten. Fail suçunun unsurlarının oluşabilmesi için failin birbiri ardına sürekli eylemler sergilemesi gerekir.

Hukuki tanımdaki ısrar unsuru, hukukî tanımdaki fiillerin birbiri ardına yapılması şeklinde olabileceği gibi, ilk fiilden sonra bir süre ara verip aynı hareketlere devam edilmesi şeklinde de olabilir. Israrın gerçekleşmesi için aynı hareketi tekrarlamak gerekli değildir. Kanuni tanımdaki herhangi bir ihtiyari fiilden sonra başka bir ihtiyari ihtar yapılırsa, sebat şartı gerçekleşmiş sayılır.

Kanundaki takip suçu tanımındaki “ısrar”ın gerçekleştiğinin kabulü açısından temel kriterlerden biri, mağdurun rahatsızlığını faile bildirmesine rağmen failin rahatsız edici davranışlarda bulunmaya devam edip etmediğidir. Mağdurun uyarısına rağmen rahatsız edici davranışına devam eden fail ısrarla takip suçunu işlemiş olur.

Israrla takip, kasten işlenebilecek suçlardan biridir. Takipte amaç mağdurla temasa geçmek veya mağdura kendisini hissettirmeye çalışmaktır. Failin hangi saikle bu amaçlara ulaşmaya çalıştığı önemli değildir. Fail, mağduru korkutmak veya baskı altına almanın yanı sıra duygusal nedenlerle de takip eylemleri gerçekleştirebilir. Failin, mağdurun huzur ve sükununu bozmak amacıyla hareket edip etmediği, suçun unsurlarının oluşmasında etkili değildir.

Israrlı Takip Suçu: Cezası

Israrlı Takip Suçunun Temel Halinin Cezası; Türk Ceza Kanunu’nun 123/A maddesinin birinci fıkrasında ısrarlı takip suçunun temel cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis olarak düzenlenmiştir.

Israrlı Takip Suçunun Nitelikli Halinin Cezası; Türk Ceza Kanunu’nun 123/A maddesinin ikinci fıkrasında ısrarlı takip suçunun nitelikli halinin cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis olarak düzenlenmiştir.

Israrlı Takip Suçu: Seçimlik Hareketler

Sürekli takip suçu genellikle iki seçmeli eylemle işlenebilir:

1. Mağdurun fiziki takibi,
2 İletişim araçlarını kullanarak, bilgi sistemini kullanarak veya üçüncü kişiler aracılığıyla ısrarla temas kurmaya çalışılmasıdır.

Fiziksel Olarak Israrlı Takip

Failin fiziksel olarak ısrarla takip edilmesi, ısrarlı takip suçunu oluşturur. Örneğin, mağduru okula, işyerine veya alışverişe giderken ısrarla fiziksel olarak takip etmek suç oluşmasına neden olur. Failin mağdurun ikamet ettiği mahalleye, sokağa çıkarak varlığını hissettirmesi de fiziki izleme kapsamındadır. Örneğin, eski eşinin bulunduğu evin kapısında defalarca bekleyip, aracına not yazarak onlardan ayrılan kişi, fiziki takiple ısrarlı takip suçunu işlemiş. Kendini görünür kılmak için hareket eden failin herhangi bir yerde birdenbire mağdurun karşısına çıkması fiziki takip kapsamında değerlendirilmektedir.

Temas Kurmaya Çalışarak Israrlı Takip

Temas kurmaya çalışmak, failin fiziksel takip dışında bir yöntem kullanarak mağdurla temas kurmaya çalışmasıdır. Temas kurmaya çalışmanın seçici hareketi üç şekilde gerçekleştirilebilir:

İletişim araçlarını kullanarak ısrarlı takip: Sürekli olarak mektup, faks, telefon görüşmesi, mesaj gönderme, e-posta gönderme gibi eylemler, iletişim ve iletişim araçlarını kullanarak iletişime geçmeye çalışarak ısrarlı takip suçunu oluşturur.

Bilişim sistemleri aracılığıyla ısrarlı takip: Bilgi sistemleri, insanların internet üzerinden birbirlerine bağlanmasını ve birbirini takip etmesini kolaylaştırır. Bilgi sistemi geniş bir kavramdır. Whatsapp, telegram, instagram, twitter, facebook, youtube vb. Sosyal medya uygulamaları da bilişim sistemleri olarak değerlendirilmektedir. Tüm bu sosyal medya araçları üzerinden yapılan mesaj, yorum veya paylaşımlar mağduru hedef alıyorsa ısrarlı takip konusu olmaktadır.

Üçüncü kişileri kullanarak ısrarlı takip: Üçüncü kişileri kullanma fiili, mağdurla doğrudan iletişime geçmesi için üçüncü bir kişiyi göndermek veya üçüncü bir kişi aracılığıyla iletişim ve iletişim araçlarını veya bilgi sistemlerini kullanmak şeklinde olabilir. Üçüncü kişinin cinsiyeti, yaşı, sosyal statüsü veya akrabalığı önemli değildir. Önemli olan hukuki tanımda yer alan fiilleri üçüncü kişinin ısrarla ifa etmesidir.

Israrlı Takip Suçu: Nitelikli Hali

Israrlı takip suçunun düzenlendiği 123/A maddesinin birinci fıkrasında suçun temel şekli, ikinci fıkrasında ise suçun nitelikli hali düzenlenmiştir. Suçun kanunda düzenlenen temel şekline eklenen ve cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli hallere denir. Takip suçunun temel şeklinden daha fazla ceza gerektiren haller şunlardır:

1. Israrlı takip suçunun çocuğa ya da ayrılık karan verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi, daha fazla ceza gerektiren nitelikli bir haldir. Kanun koyucu ısrarla takip fiilinin on sekiz yaşından küçüklere veya ayrılmaya veya boşanmaya karar verilen eşe karşı işlenmesi halinde suçun nitelikli halini düzenlemiştir. Burada dikkat edilmesi gereken iki önemli nokta var. Suçun temel şeklinde failde herhangi bir özellik aranmadığını, herkesin bu suçun faili olacağını belirtmiştik. Ancak, bu fıkrada sayılan nitelikli hal ile üçüncü fıkrada sayılan nitelikli hâlde “boşanan”, “ayrılma kararı” verilen eşe karşı işlendiği düzenlendiğinden, fiil olarak nitelendirilmesi gerekecektir. Failin artık herkes olamayacağı, fail ile mağdur arasında hukuki veya fiili bir durum olduğunda belirli suç. Kısaca, halleri düzenleyen maddenin ikinci fıkrasının birinci ve üçüncü fıkralarında fail açısından nitelikleri aranan kimseler tarafından işlenemez. Bir diğer önemli husus da suçun 18 yaşından küçük çocuklara karşı işlenmesidir. Çünkü ısrarla takip suçunun sürekli bir suç olduğu düşünüldüğünde suçun nitelikli halinin gerçekleşip gerçekleşmemesi mağdurun yaşına göre değişiklik gösterecektir. mağdurun yaşının ister ilk seçmeli eylemin başladığı, isterse eylemin durdurulduğu andaki yaşı uygulamada hatalara neden olabilir. Bu nedenle ısrarı oluşturan son davranışın işlendiği gün mağdurun yaşının tespitinde ısrarcı davranışın dikkate alınıp alınmadığının tespiti hem fail hem de mağdur açısından önem arz etmektedir.
2. Israrlı takip suçunun mağdurun okulunu, işyerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması, daha fazla cezayı gerektiren nitelikli bir haldir. Takip suçunun bu nitelikli halinde kanun koyucu failin fiillerini sonuca bağlamış ve mağdurun okulunu, işyerini, ikametgahını değiştirmek zorunda kalması ya da taciz nedeniyle okulunu veya işini değiştirmek zorunda kalması durumunda ısrarlı takip suçunu daha fazla ceza ile cezalandırmaktadır.
3. Israrlı takip suçunun hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, daha fazla cezayı gerektiren nitelikli bir haldir.

Israrlı Takip Suçu: Şikayet Süresi, Zaman Aşımı ve Uzlaşma

Sürekli takip suçunun soruşturulması ve kovuşturulması suçun mağdurunun şikayetine bağlıdır. Şikayetçi, faili ve eylemi öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Şikayetten vazgeçme, soruşturma aşamasında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilerek soruşturmanın sonlandırılması, kovuşturma aşamasında ise kamu davasının düşmesi sonucunu doğurur.

Suçun zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suçun faili sonradan öğrenilse bile suçun soruşturulabilmesi için en geç 8 yıl içinde şikayette bulunulması gerekmektedir.

Israrla takip suçu, taraflar arasında uzlaştırma usulü gerektiren suçlardan değildir. Dolayısıyla bu suç bakımından uzlaşma hükümleri uygulanamaz (CMK m.253/3).

Israrlı Takip Suçu: Görevli Mahkeme ve Yargılama Usulü

Hem basit hem de nitelikli Israrlı Takip davalarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Basit takip olayında cezanın üst sınırı 2 yıl hapis olduğu için basit yargılama usulüne tabidir. Maddenin ikinci fıkrasında düzenlenen suçun nitelikli halinde cezanın üst sınırı 3 yıl olduğundan, CMK genel yargılama usullerine göre yargılama yapılır.

AVUKAT DESTEĞİ